Rokitnik zwyczajny - właściwości i zastosowanie: owoce, olej, sok z rokitnika

Rokitnik zwyczajny, nazywany także rokitnikiem pospolitym, to bardzo niepozorny i mało znany krzew, który skrywa w sobie jednak fascynującą moc. Jego liście przypominające listki wierzby oraz owoce, pomarańczowe i nieco kuliste, zawierają w sobie praktycznie wszystkie występujące w naturze witaminy. To niesamowite, prawda? O jego właściwościach prozdrowotnych można by rozmawiać godzinami. Jeśli do dziś nie miałeś styczności z tym krzewem z rodziny oliwkowatych (Elaeagnaceae), koniecznie trzeba to nadrobić!

Błyszczący koń – jak to się zaczęło?

Rokitnik zwyczajny, inaczej pospolity ma łacińską nazwę Hippophae rhamnoides – pochodzi ona z greki, gdzie hippo to koń, a phao oznacza błyszczeć. Skąd takie nawiązanie w nazwie w przypadku rośliny? Okazuje się, że w naszych czasach przez lata nie wykorzystywaliśmy potencjału tej niewiarygodnej rośliny, ale w czasach starożytnych dostrzeżono jej prozdrowotne działanie właśnie dzięki koniom. Od wieków krzew ten znany był medycynie tybetańskiej, a do Europy sprowadził go Aleksander Wielki. W trakcie jednego z wojennych podbojów zmęczeni walką żołnierze Aleksandra zauważyli, że ich konie skubią małe, pomarańczowe owoce z nieznanego im wtedy krzewu. Sami również postanowili je jeść i po kilku dniach zarówno człowiek, jak i zwierzę odzyskali siły. Musimy pamiętać, że konie znaczyły dla ówczesnych ludzi bardzo dużo i były wartościowym dobrem. Po tym zaskakującym odkryciu Aleksander Wielki postanowił zabrać krzew do Europy.

Tyle dobrego w takim „zwykłym” krzaku

Jakie ma właściwości i zastosowanie to małe drzewko? Rokitnik zwyczajny roślina, którą można nazwać witaminową bombą, ale prócz witamin zawiera także mnóstwo innych, pożytecznych składników, łącznie niemal 200. Dla przykładu, owoce rokitnika zawierają w sobie 10 razy więcej witaminy C niż pomarańcze, czy 3 razy więcej witaminy A niż marchew. To wszystko sprawia, że jagody rokitnika, pędy rokitnika oraz jego liście mają bardzo szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej jako lek i kosmetyk. Są także coraz popularniejszą bazą dla oryginalnych w smaku przetworów, jak nasza pyszna, firmowa konfitura. Jeszcze do niedawna nie znano jakoś szczególnie walorów smakowych i zdrowotnych tej rośliny, Internet wpłynął jednak bardzo stymulująco na zainteresowanie tym wyjątkowym krzewem. Coraz chętniej i częściej sięgamy po przepisy na niej bazujące i robimy przetwory z owoców tej rośliny. Czy wiesz, że w Rosji nazywa się ją „złotem Syberii”, a olej z nasion rokitnika jest jednym z suplementów stosowanych przez rosyjskich kosmonautów jako sposób na wzmocnienie organizmu oraz ochronę przed promieniowaniem?

Substancje bioaktywne, jakie ma w sobie rokitnik to m.in:

• 14 witamin,
• 11 mikroelementów,
• 22 nienasycone kwasy tłuszczowe,
• 18 aminokwasów,
• antyoksydanty,
• lipidy.

Szczególną uwagę zwraca niesamowita zawartość witaminy C! Tylko dzika róża zawiera jej więcej.

Gdzie występuje w przyrodzie?

W stanie naturalnym rokitnik pospolity występuje w Europie, na Syberii oraz na Kaukazie. Jego naturalne środowisko to wybrzeża morskie oraz doliny rzek – sąsiedztwo wody jest niezbędne, gdyż jego liście odparowują bardzo dużą ilość wilgoci. W naszym kraju znajdziesz go przede wszystkim na piaszczystych urwiskach nadmorskich, na wydmach, ale także w Pieninach. Co ważne, występujący naturalnie rokitnik zwyczajny jest pod ochroną. Został on nią objęty już w 1983 r., a do 2014 r. była to ochrona ścisła! Teraz podlega on ochronie częściowej, możemy zatem zbierać owoce, oczywiście bez uszkadzania krzewów, poza siedliskami wydmowymi i klifowymi. Jeśli zatem spotkasz tę roślinę na innym terenie, możesz bez obaw zebrać piękne, kuliste, pomarańczowe owoce i spróbować w domowym zaciszu zrobić zaskakującą smakiem konfiturę.

Konfitura z rokitnika dostępna w naszej spiżarni.

Bez problemu można go uprawiać koło domu lub na działce

Wzrostowi popularności sprzyja fakt, że krzew ten jest całkiem łatwy w hodowli, a jego owoce rosną nie tylko w pięknym kolorze, ale też w dużej ilości. Wiele osób sadzi go zatem w celach dekoracyjnych, ponieważ krzew ten bardzo długo utrzymuje zarówno liście, jak i owoce, i możemy zobaczyć je w pięknym wydaniu nawet zimą. Rosnący dziko może osiągać nawet 7 m wysokości, a jego cechą charakterystyczną są z pewnością listki – srebrzyste, podłużne, lancetowate, od dołu pokryte gęsto tarczowatymi włoskami. Liście rokitnika przypominają nieco listki wierzby. Kwiaty są niezbyt duże i nie robią wrażenia, natomiast uroku nie można odmówić owocom – piękna pomarańczowa barwa, kulisty i nieco podłużny kształt oraz ich zagęszczenie zdecydowanie sprawiają, że ten niepozorny krzaczek zaczyna zwracać uwagę. Zdarza się, że spotykamy go np. w parkach, gdzie został zasadzony właśnie ze względów estetycznych i zupełnie nie mamy świadomości, że to tak wartościowa roślina. Owoce tej rośliny zawierają mnóstwo różnych kwasów, stąd ich dość charakterystyczny i mocno kwaśny smak. Dzięki rozpowszechnieniu wiedzy o jego właściwościach, mimo specyficznego smaku, coraz częściej spotykamy rokitnik posadzony na działkach uprawnych. Jeśli również chciałbyś posadzić u siebie ten wyjątkowy krzew, sadzonkę znajdziesz w każdym sklepie ogrodniczym. Bardzo często służy on do zadarniania skarp, nadaje się świetnie na żywopłot, a kiście owoców pozostające na zimę, tworząc niesamowity efekt w połączeniu ze śnieżną scenerią.

Dlaczego warto poznać ten krzew?

Już nasi przodkowie dobrze znali dobroczynne działanie rokitnika. Poza radzieckimi kosmonautami używano go powszechnie na Syberii jako lekarstwo na anemię, szkorbut, choroby reumatyczne czy stany zapalne. Z powodzeniem stosowano olej z rokitnika do leczenia oparzeń popromiennych w Czarnobylu, a podczas I wojny światowej służył on jako suplement witaminy C. Dziś przeżywamy renesans tej cudownej rośliny i ogromny wzrost zainteresowania stosowaniem jej w kuchni. Jako gorący zwolennicy naturalnych metod wzmacniania organizmu po prostu musieliśmy włączyć konfiturę z rokitnika do naszej oferty. Namawiamy też serdecznie do eksperymentowania samemu z jego uprawą, gdyż na jego bazie można wyczarować także coś więcej niż konfitury. Pamiętać tylko musimy, że rokitnik jest rośliną dwupienną. To oznacza, że na jednych krzewach znajdują się kwiaty żeńskie, a na innych męskie. Na tych pierwszych wiążą się owoce, te drugie produkują pyłek do zapładniania kwiatów. Wystarczy nam jeden krzak męski na kilka żeńskich, natomiast drugi niezbędnik to wspominane już wilgotne otoczenie i częsty dostęp do wody.

Dobroczynne właściwości rokitnika

Owoce, liście, ale także olej z nasion i miąższu zawierają wiele biologicznie aktywnych składników - krzewy rokitnika zawierają m.in witaminy z grupy B, C, E, F, K, P, kwas foliowy, ale też karotenoidy, czyli prowitaminę A, antocyjany, flawonoidy, sterydy, kwasy organiczne, ale także mnóstwo innych składników. W liściach i owocach znajdziemy wysoką zawartość mikro i makroelementów, czyli np. selen, żelazo, bor, mangan. Co jest szalenie istotne to fakt, że te poszczególne składniki zawarte w rokitniku mają o wiele większe stężenie, niż zwyczajowo kojarzone z nimi owoce czy warzywa. Krzew ten jest bogatym źródłem witaminy C i bije na głowę choćby cytrynę i pomarańczę, zawiera więcej karotenu niż marchew, a obecna w nim dysmutaza podtlenkowa to najsilniejszy antyoksydant, czyli nasza obrona przed wolnymi rodnikami. Nasiona rokitnika zawierają dużą ilość oleju (kwasy tłuszczowe nienasycone) oraz witaminy B1, B2, E, a także garbniki. To wszystko sprawia, że spożywanie rokitnika wzmacnia nasz wzrok, hamuje procesy starzenia, zwiększa naszą odporność i działa przeciwzapalnie.

Zastosowanie rokitnika

Z medycyny ludowej znane nam są napary z liści i kory, sok z owoców rokitnika, olej rokitnikowy, ale także dżem czy jedzenie owoców na surowo oraz nalewki. Smak rokitnika jest bardzo oryginalny, kwaśny, cierpki, ale mający specyficzne wykończenie, stąd można spotkać się z określaniem go rosyjskim ananasem. Podkreślenia wymaga fakt, że przy przetwarzaniu owoce rokitnika nie tracą koloru, ponieważ znajdująca się w tej roślinie witamina C jest odporna na rozpad podczas obróbki termicznej. To wszystko dzięki temu, że owoce nie zawierają niszczącego ją enzymu askorbinazy. Stąd piękny kolor, który mają zarówno sok z rokitnika, jak i suszone owoce oraz przetwory. W domowym przetwórstwie można zrobić z niego zarówno konfitury, jak i wino, syrop, nalewkę, a suszki będą ciekawym dodatkiem do herbaty. Wyciąg z rokitnika medycyna ludowa polecała na leczenie odmrożeń, odparzeń, odleżyn, gojenie ran, ale znane było też stosowanie rokitnika na miażdżycę, anemię, nadciśnienie, choroby reumatyczne i nowotworowe. Sok z rokitnika wspomaga leczenie chemioterapią i chroni nasze ciało przed cysplatyną, którą stosuje się w leczeniu nowotworów złośliwych, ale która ma niestety genotoksyczne działanie uboczne. Warto sięgać po mądrość ludową i wspomagać nim leczenie przeziębienia, zapalenia błoń śluzowych, suchego kaszlu, ale także hemoroidów i podwyższonego cholesterolu. Czy są jakieś przeciwwskazania? Tak, ze względu na sporą zawartość kwasów nie powinny go spożywać osoby mające problemy z kamicą nerkową oraz wrzodami żołądka czy dwunastnicy. Przed spożyciem suplementów lub przetworów z rokitnika powinny one skonsultować się z lekarzem.

Naturalne dermokosmetyki

Prócz zastosowania w kuchni, olej z rokitnika zdobywa także coraz większą popularność na półkach sklepów z naturalnymi kosmetykami. Zawiera on komplet kwasów omega, a ich źródła roślinne są lepsze od zwierzęcych. Wyciąg z rokitnika działa regenerująco na końcówki włosów, wzmacnia także cebulki, zapobiegając wypadaniu i wspomaga leczenie łupieżu. Kosmetyki z olejem rokitnikowym działają pielęgnująco na skórę, przywracając jej blask, jędrność oraz chroniąc przed postawaniem zmarszczek dzięki dobrej ochronie przed wolnymi rodnikami. Olej stanowi także naturalny filtr przeciwsłoneczny oraz działa redukująco na przebarwienia.

Wybierz smak natury

Chcąc zaproponować naszym klientom wszystko to, co najlepsze, stworzyliśmy dla Państwa pyszną, domową konfiturę z rokitnika, która prócz cukru nie zawiera żadnego zbędnego składnika. Jest to świetna propozycja dla osób ciekawych nowych smaków i aromatów, które lubią zaskakujące połączenia smakowe i kulinarne eksperymenty. Nasza konfitura sprawdzi się jako dodatek do pieczywa lub herbaty, ale także jako niecodzienna marynata do mięsa.